les 10 - de geconstrueerde ruimte

Het onderwerp van vandaag: 'de geconstrueerde ruimte'.
Wat lastiger uit te leggen dan plasticiteit... Een aantal begrippen: futurisme, kubisme, abstract, constructivisme, geometrie. Helemaal weg van de weergave van de werkelijkheid. Soms bijna letterlijk een eigen ruimte creëren.

Namen die voorbij kwamen in deze diaserie: Picasso, Balla, Duchamp, Boccioni, Tatlin, Rodchenko, Gabo, van Doesburg, Franz Ehrlich (Bauhaus), Moholy-Nagy, Bill, Smith, Caro, Judd, leWitt.

Picasso is natuurlijk DE vertegenwoordiger van het kubisme. In het kubisme werd eigenlijk voor het eerst de werkelijkheid verdraaid om iets uit te drukken. Zoals Picasso zijn violen op schilderijen geframenteerd, als een compositie in onderdelen viool, weergaf. Ook Marcel Duchamp heeft als kubist gewerkt, voordat hij later met zijn conceptuele werken een nieuwe revolutie veroorzaakte. Het futurisme (Balla, Boccioni) onstond uit het kubisme (Picasso, Duchamp in zijn begintijd). Enkele kenmerken zijn snelheid, energie, agressie, krachtige lijnen, vooruitgang en nieuwe technologie. Die nieuwe technologie als inspiratiebron is ook kenmerkend voor het constructivisme (Gabo, Tatlin). Het constructivisme in Rusland kwam via Bauhaus en De Stijl naar West-Europa.

Na de dia's zijn we zelf aan de slag gegaan om een ruimtelijke constructie te maken. Ik ben begonnen met enkele kartonnetjes die ik nog had (afval van uitgedruke kaartjes voor een spel). Daarmee wou ik een binnenruimte maken, en dan iets doen met trekkrachten (daarvoor heb ik tape uit een videoband gebruikt). Maar de constructie werd niet erg sterk, dus uiteindelijk heb ik de kartonnetjes samen met de tape gespannen tussen de ramen en wat andere bevestigingspunten. Dat was geinspireerd op de werken van Tatlin.

Het resultaat is moeilijk te zien op de foto's. Het geheel is erg transparant. De constructie gaat een interactie aan met de bomen buiten. Toevallig (niet bedacht) maar wel leuk!

Omdat ik toch iets met een gecreëerde binnenruimte wou, heb ik voor het tweede experiment een steviger frame gezocht. Het idee was een binnenruimte die echter niet beperkend is, er kan wel wat uit 'ontsnappen'. Uiteindelijk is dit werk wat minder speels, meer bedacht geworden dan het eerste.

les 9 - plasticiteit

Vandaag de 1e les van 7 lessen Ruimtelijk werken, gegeven door Henny vd Meer.
De eerste 3 lessen gaan we 3 onderwerpen behandelen, nl. 'de plastische ruimte', 'de geconstrueerde ruimte', en 'de imaginaire ruimte'. De 4 zaterdagen daarna gaan we zelf werken.

Heny zal de onderwerpen behandelen aan de hand van diaseries, die de periode beslaan vanaf de 2e helft 19e eeuw t/m eind 20e eeuw. In die periode zijn de ontwikkelingen in de kunst razendsnel gegaan. Dat kwam met name door de industriele revolutie. Daardoor was er meer geld in de maatschappij en waren kunstenaars niet meer helemaal afhankelijk van de gevestigde orde. Langzaam kwam er ruimte voor meer vrijheid in de kunst. Daarnaast kwamen er door diezelfde industriele revolutie meer technieken en materialen beschikbaar. Denk aan de opkomst van de fotografie, het gebruik van plastic en machinaal vervaardigde voorwerpen.

De plastische ruimte, het onderwerp van vandaag, beeldt de wereld om ons heen uit. Dat kan meer of minder letterlijk, meer of minder abstract.

Startpunt voor de diaserie was Rodin. Tot Rodin had de beeldhouwkunst altijd heel figuratief gewerkt, en zo veel mogelijk naar de werkelijkheid. Beelden stonden op een sokkel, waren geen onderdeel van de ruimte waar ze in stonden, maar werden door de sokkel geisoleerd.

Rodin was de eerste die op een andere manier met plasticiteit ging werken. Minder precies, impressionistisch, etc. Dat was toen een revolutie! Naast Rodin hebben we beelden van Degas, Brancusi, Lipchitz, Hepworth en Moore behandeld. De beelden worden in de tijd steeds minder figuratief, maar blijven gebaseerd op de werkelijkheid om ons heen. De traditionele sokkel verdwijnt en het beeld wordt meer een onderdeel van de ruimte en gaat een relatie aan met die ruimte.

Na de dia's zijn we zelf aan de slag gegaan met plasticiteit, vormgegeven in klei. Ik heb 4 beeldjes gemaakt (in de volgorde zoals hier getoond). Allemaal referereren ze aan menselijke figuren.

Het eerste beeldje ziet er redelijk stevig uit met een soort klompvoet. Toch was het tijdens het werken niet zo stabiel, het zakte steeds in elkaar.

Het 2e beeldje is tenger, kwetsbaar, en heeft de sokkel nodig om te blijven staan, en het stokje tijdens het drogen.

Het 3e beeldje is een combinatie van materialen en een contrast in dik/dun.
Belangrijk waren de rare verhoudingen en dat de ene voet net van de grond los komt.

Het 4e beeldje is veel massiever. Ik begon bij dat beeldje helemaal niet met een mensbeeld in mijn hoofd, maar dat is het toch geworden. Het enige uitgangspunt was dat ik iets stevigers wou maken, iets wat meer bij het materiaal klei past.

CoBrA Museum

Ter afwisseling (en ter lering ende vermaek) zijn we vandaag naar het CoBrA museum in Amstelveen geweest. Een aanrader!
Onder de inspirerende leiding van John hebben we uitgebreid rondgekeken in zowel de vaste collectie als een tentoonstelling.

De vaste collectie:

Natuurlijk waren daar de bekende namen: Karel Appel, Constant, Corneille.
De typische stukken van Karel Appel kent iedereen wel, denk ik. Schilderijen geïnspireerd op kindertekeningen, met vrolijke kleuren, eerlijke vormen en herkenbare objecten. Maar toch is het niet kinderlijk eenvoudig. De schilderijen zitten ontzettend goed in elkaar, het is bepaald geen toeval allemaal.

Naast Karel Appel ook andere bekende namen zoals Corneille en Constant.
Wist je trouwens dat deze Nederlanders zo experimenteel konden zijn omdat ze, net na de oorlog, eigenlijk niets hadden om op voort te borduren? De kunst lag hier al een tijdje op z'n gat...

In het museum hangen ook de Belgische en Deense deelnemers aan de CoBrA beweging, zoals Jorn. Met ook die vis- en vogelvormen, etc.

Maar er waren ook verrassende werken van voor mij nieuwe namen, zoals Pierre Alechinksy en Georges Collignon. Beide schilders maakten in de CoBrA tijd vrij abstract werk, waar wel zoveel variatie en vorm in zit dat je er zelf allerlei associaties bij kunt hebben.

Tentoonstelling: de 'Neue Leipzige Schule'

Leuke bijkomstigheid van de Beeldende Route is dat ik nu met meer objectiviteit en analyse naar een schilderij kan kijken. En dan is een werk niet alleen meer 'mooi' of 'niet mooi'. En zo leer ik ook nog iets van werken die ik niet mooi vind.
En dat was maar goed ook , voor deze tentoonstelling. Want ik vond lang niet alles mooi, maar ik heb wel ontzettende waardering gekregen voor deze groep schilders!

Al met al veel inspiratie opgedaan vandaag!!

(En ik denk dat ik nog een keer terug ga met mijn neefjes, want ik weet zeker dat zij CoBrA schilderijen ook heel leuk vinden en er helemaal hun fantasie in kwijt kunnen. Nog wel een half jaartje wachten, als Wouter ook iets ouder is.)

les 7 - ruimte verbeelden

Vandaag 2 voorbeelden over hoe je een ruimte (en de objecten daarin) kunt weergeven.

Mattise: Vereenvoudiging van de ruimte tot lijnen en vlakken. Bijvoorbeeld 'Interieur rouge de Venice'. Helaas kon ik hier geen afbeelding van vinden, maar het lijkt een beetje op zijn 'Grand Interieur Rouge' (zie rechts). Maar die in Venice is nog eenvoudiger, minder details. En er zit een raam linksboven dat essentieel is voor het perspectief en daarmee het ruimtegevoel.

Tweede voorbeeld is David Hockney, die interieurs heeft getekend waarbij de ruimte vanuit verschillende perspectieven bij elkaar lijkt geplakt. Een beetje zoals een foto waarin de omgeving 360 graden rond achter elkaar is geplakt. Dus je ziet de hele ruimte in 1 oogopslag, maar het is moeilijk om te zien hoe het echt in elkaar steekt.

Vervolgens weer zelf aan de slag gegaan.
Ik had 3 plaatjes ter inspiratie:

Boven iemand die een kunstwerk aan het solderen is, links wapperende was in Napels, en rechts een kunstwerk van Miquel Barcelo. Het detail van Barcelo's schilderij laat heel duidelijk de gelaagdheid zien.




Ik wou iets met die gelaagdheid, als achtergrond, doen. Het resultaat zit in het schilderij hier links. Het is nog lang niet af, en het is al 2 keer van positie gewisseld (het stond eerst 80 graden gedraaid), maar het kan wel ergens uitkomen. Dat grijs vind ik wel mooi. De rode dierfiguur is nog te concreet.


Ik heb ook nog een opzet voor een ander werk gemaakt. Met als inspiratie die lijnen uit dat soldeerwerk op de foto. Wordt vervolgd.


PS: beide werken zijn 100x70 cm.

and now for something completely different

Nee, helaas, onderstaande heb ik niet zelf geschilderd... dat heeft Trudi, een medecursiste, gedaan.
En ik vind het waanzinnig mooi!
Meestal vind ik het niet zo gepast om werken van anderen hier te tonen, maar voor deze maak ik een uitzondering.
In mijn wereld zou het doek trouwens een kwartslag naar rechts gedraaid worden, maar dit is niet mijn wereld ;).

les 6 - gewoon verder

Lekker veel geschilderd vandaag. Voortborduren op de vorige lessen. Niet veel theorie gedaan, John had alleen wat voorbeelden uit de 'Crossart' collectie. Crossart is een samenwerkingsverband van een aantal musea in de grensstreek Duitsland/Nederland. O.a. werken van Max Beckman. Werken met veel menselijke figuren, die toch eigenlijk bijna abstracte vlakken zijn.

Afgelopen woensdagochtend hing er een heel mooie mist over de Utrechse Nieuwegracht, waar de zon langzaam doorheen kwam. En op die gracht lag een bootje met een oranje dekzeil. Dat was vandaag de inspiratiebron voor mijn 1e werk.
Ik heb een ondergrond gebruikt die ik al eerder had gemaakt, in les 3:

En daar is dit schilderij uit ontstaan:



Het tafereel is misschien redelijk standaard, maar ik vind dat ik wel echt geschilderd heb, en ik ben erin geslaagd om de sfeer te pakken die ik wou hebben. (PS de foto is minder geslaagd, want met flits, en daardoor is er teveel weerspiegeling en zie je niet alle details.)

Het tweede doek (formaat 70x100 cm) is toch weer iets met dieren. Ik weet niet zo wat ik ervan moet vinden. Het is helemaal niet wat ik wilde, ik begon eraan met een veel meer impressionistisch idee in mijn hoofd, iets met veel licht en wit, en grove penseelstreken (Breitner-achtig), maar het werd iets heel anders.